کنار شمعدانی‌ها با چشم‌های کودکی

من اين‌جا نشسته‌ام در عمارت ارباب هرمز  بنايي كه به دوران قاجار مي‌رسد. اين بنا هم‌اكنون موزه‌ي گرافيك ايران است. قرار است سري بزنيم به دنياي تصويرگري كتاب كودك در ايران.

این روزها نمایشگاه«با چشم‌های کودکی» در موزه‌ي گرافيك داير است. اين نمايشگاه هم زمان با هفته ملی کودک، پنج‌شنبه ٢٣ مهر گشایش یافت و در آن آثار برجسته‌ی تصویرگری و طراحی کتاب کودک در ١٠٠ سال گذشته به نمايش درآمده است.

به«اخلاق مصور» سرك مي‌كشيم. جايي كه ابراهيم ابن‌صنيع ‌السلطنه درحال مرقوم‌كردن اين عبارت‌هاست: «گويند گرگي خون‌خوار، در ميان روز تابستان سرچشمه‌ي آب روان را به غضب متصرف شده كمينگاه تشنگان و خستگان ساخته بود...» اين عبارت‌ها با تصويرگري و  با  خط نسخ نوشته شده است.

^{اسكندر‌نامه}

اين آثار اولين آثار به‌جا‌ مانده‌ي تصويرگري است. شايد بهتر باشد به صفحات الفباي مصور سفر كنيم جايي كه اسامي حيوانات با خط زيبا به تحرير درآمده است. يا به «رستم‌نامه» سفر كنيم با تصويرگري‌هاي محمد صانعي‌خوانساري...

در اين نمايشگاه، فريبا سليماني‌روزبهاني، آرشيويست موزه ما را همراهي مي‌كند و مي‌گويد: «در بخش كتاب‌هاي دوره‌ي قاجار، كتاب‌هايي انتخاب شده كه تصويرگري دارد و از  موزه‌ي ملك تهيه شده‌اند و اصل آثار در موزه‌ي ملك نگه‌داري مي‌شود. در خيلي از اين آثار نام تصويرگر ذكر نشده. اين كتاب‌ها به شيوه‌ي چاپ‌ سنگي منتشر شده‌اند!»

^{اثر محمود جوادي‌پور}

 در طبقه‌ي بالاي موزه، بخش «آرت ورك» است و اين‌جا مي‌توانيم كارهاي تصويرگري با دست را ببينيم؛ كارهايي از محمود جوادي‌پور، تصويرگري‌هاي دو رنگ شاهنامه، كارت‌هاي صد آفرين براي بچه‌ها و... اين‌‌ها نقطه‌ي آغاز تصويرگري‌ به شيوه‌ي مدرن است.

در بخش ديگر نمايشگاه اولين كتاب‌هاي چاپ رنگي كودكان نگه‌داري مي‌شود. كتاب‌هايي از كاترين نجم‌آبادي به نام «گفت‌وگوي درخت‌ها»، «ماهي‌سياه كوچولو» با تصويرگري فرشيد مثقالي، «افسانه‌هاي كهن» با تصويرگري محسن وزيري‌مقدم، «قصه‌قصه» با تصويرگري مرتضي مميز و... در اين نمايشگاه، براي زيباتر‌كردن فضا در بعضي اتاق‌ها از تصويرگري‌هاي كتاب كودك استفاده شده است.

^{اثر نور‌الدين زرين‌كلك}

از طبقه‌ي بالا تصوير درخت‌هاي سرو و كاج‌هاي پارك پيداست. پشت شيشه‌هاي رنگي كه بايستي دنيا رنگ‌به‌رنگ مي‌شود و مي‌تواني نماي حوضي بزرگ با شمعداني‌هاي زيبا ببيني؛ نمايي از باغ ايراني.

پوسترهاي روز جهاني كتاب كودك، يكي ديگر از بخش‌‌هاي اين نمايشگاه است. 14 فروردين روز تولد «هانس‌كريستين اندرسن» و روز جهاني كتاب كودك و مراسمي كه در سرتاسر جهان براي اين روز برپا مي‌شود. در بين ‌اين پوسترها، پوستري از نورالدين زرين‌كلك هم مي‌بينيم.

دوباره به نمايشگاه بازمي‌گرديم؛ تصويرگري‌هاي دهه‌ي پنجاه، بخش تصويرگري‌هاي فرشيد مثقالي، بهمن دادخواه، نسرين خسروي و... در اين مجموعه، يك  تصويرگري از  نادر ابراهيمي هم مي‌بينيم. شايد شما هم مثل من نمي‌دانستيد كه اين نويسنده تصويرگري هم مي‌كرده است. تصويرگري‌هايي از پرويزكلانتري و كارهايي از محمدعلي بني‌اسدي، غلامعلي مكتبي، علي‌اكبر صادقي  و... هم هست.

در دهه‌ي هشتاد تصويرگري با روش‌هاي نوين ديده مي‌شود. سليماني مي‌گويد: «در بخش تصويرگري حدود 40 كتاب داريم.22 پوستر خارجي و 10 پوستر ايراني.»

 اين نمايشگاه تا آخر دي‌ماه ادامه دارد. موزه‌ي گرافيك ايران، هر‌روز به‌جز دوشنبه‌ها ميزبان علاقه‌مندان است. (تلفن موزه:‌77045110 )

عكاسي از نمايشگاه: محمود اعتمادي